Óëñòºð÷ ÿðüæ áàéíà

Ø.Ñàéõàíñàìáóó: ÌÀÕÍ àëü ýðò õîöðîãäñîí íàì

-“ªíãºðñºí áîðîîíû õîéíîîñ öóâ íºìðºâ” ãýã÷ýýð ÿëàãäñàí õîéíî íü Ã.Áèëýãòèéã ñîëèîä ÿàõ þì áý. Õýðýâ áîðîî îðîõîîñ ºìíº ñîëüñîí áîë ººð áàéõ áàéñàí ÷ þì áèë ¿¿-

ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ø.Ñàéõàíñàìáóóòàé ÿðèëöëàà.
-Ìîíãîëûí àðä ò¿ìýí ñîíãîëòîî õèéæ, àðä÷èëñàí Åðºíõèéëºã÷èéã äýìæñýí. Çàâõàí÷óóä ýíý óäààä ººð÷ëºëò õèéæ, Àðä÷èëñàí íàìààñ íýð äýâøèã÷èä èë¿¿ èòãýë õ¿ëýýëãýëýý?
-Ìèíèé õóâüä, ñîíãóóëèéí ä¿í îéðîëöîî ãàðàõ øèíæòýé áàéñàí. Ýíý íü ÓÈÕ-ûí 2008 îíû ñîíãóóëèéí ¿åýñ ë àæèãëàãäñàí þì. Õýí èë¿¿ ñóðòàë÷èëãàà õèéñýí íü Çàâõàíû òîéðîãò ÿëäàã. Ìàíàé àéìàãò Ö.Ýëáýãäîðæ äîëîîí õ¿íèé ñàíàëààð ë ÿëñàí. ªä㺺 Ìîíãîëûí àðä ò¿ìýí ÿã õî¸ð õóâààãä÷èõààä áàéíà.
-“Ìîíãîëä øóäàðãà ¸ñ àëäàãäñàí. Òèéìýýñ øóäàðãà òºðòýé áîëæ, õ¿í á¿ð øóäàðãà áàéõààñ àæëàà ýõýëíý” ãýæ øèíýýð ñîíãîãäñîí Åðºíõèéëºã÷ õýëæ áàéñàí. Ýíý àìëàëòûã áèåë¿¿ëýõýä Åðºíõèéëºã÷ ãàíöààðàà ç¿òãýýä àìæèõ áîëîâ óó?
- Åðºíõèéëºã÷èéí 2005 îíû ñîíãóóëüä ÌÀÕÍ-ààñ íýð äýâøñýí Í.Ýíõáàÿð “Øóäàðãà ¸ñûã áýõæ¿¿ëíý. ßäóóðëûã áóóðóóëæ, õ¿í á¿õíèéã àæëûí áàéðààð õàíãàíà” ãýæ óëñòºð÷äèéí ÿðüäàã ë ç¿éëèéã õýëæ áàéãààä ÿëàëò áàéãóóëñàí. Ñàÿ ¿¿íèéãýý áàñ ë ÿðèëàà. Ö.Ýëáýãäîðæ Í.Ýíõáàÿðààñ íýã èõ ÿëãààã¿é áàéñàí ÷ ºðñºëäºã÷ººñºº èë¿¿ õóðö ÿðüñàí. Àðä ò¿ìýíä “ªºð÷èëüå” ãýäýã ¿ã íü õ¿ð÷, òýä ñîíãîëòîî õèéëýý. “Øóäàðãà ¸ñûã áýõæ¿¿ëíý” ãýæ ÿðèõàä àìàðõàí. Õàðèí Ìîíãîëûí íºõöºëä õýðýãæ¿¿ëýõýä õýö¿¿ ø¿¿ äýý.
-ßàãààä?
-Èðãýäèéí óõàìñàð èéì äîîãóóð òºâøèíä áàéõàä øóäàðãà ¸ñûã áèé áîëãîæ, àâëèãûã àëãà áîëãîíî ãýäýã àìàðã¿é. Ýíý õ¿í àìëàëòàà áèåë¿¿ëýõ ãýæ ÿâààä ýðñäýëä îðîõûã ÷ ¿ã¿éñãýõ àðãàã¿é þì. ßàãààä ãýâýë, äóíä øàòíû àëáàí òóøààëòíóóä àþóëòàé. Òýä õýçýý ÷ øóäàðãà ¸ñûã õýðýãæ¿¿ëýõã¿é. Áèä Åðºíõèéëºã÷, Çàñãèéí ãàçàð, öàãäàà, õ¿÷íèé áàéãóóëëàãûí äàðãà íàðûã ñîëèîä áàéæ áîëíî. Ãýòýë ýíý õ¿ì¿¿ñèéí íýðèéã áàðüæ, äóíäóóð íü àæèëëàäàã “õàðõ”-íóóäûã ë óñòãàõã¿é áîë øóäàðãà ¸ñ Ìîíãîëä õýçýý ÷ òîãòîõã¿é. Òýãýõýýð øèíýýð ñîíãîãäñîí Åðºíõèéëºã÷ äóíä øàòíû àëáàí òóøààëòíóóäûã öýâýðëýõýýñ ë àæëàà ýõëýõ ¸ñòîé. Ò¿¿íýýñ áèø óäèðäëàãàäàà áàéäàã þì áèø.
-Òýãâýë Ìîíãîëä øóäàðãà ¸ñ òîãòîîõîä õýäèé õýð õóãàöàà îðíî ãýæ áîäîæ áàéíà âý?
-Äîð õàÿæ 50 æèë øààðäàãäàíà. Ø¿¿õ, öàãäààãèéíõíûã àðä èðãýäýä òýãø, øóäàðãà ¿éë÷èëäýã áîëãîõûí òóëä òýäíèéã ýõëýýä áýëòãýõ õýðýãòýé. Èðãýäýý ÷ áîëîâñðîëòîé áîëãîæ, òîëãîéä íü “þì” õèéæ ºãºõ íü ÷óõàë. Òýãæ áàéæ ë øóäàðãà ¸ñûã òîãòîîíî. Áè óëñ òºð áèø àìüäðàëûí áîäèò ¿íýíèéã ë ÿðüæ áàéãàà þì ø¿¿.
-Òà Ö.Ýëáýãäîðæèéã õóâü õ¿íèéõ íü õóâüä õýð óëñòºð÷ ãýæ ¿íýëäýã âý. Ѻðºã õ¿÷íèé óëñòºð÷ ãýäýã óòãààð íü èíãýæ àñóóãààã¿é þì?
-Øóäàðãà õ¿í. Ìèíèé áîäëîîð, Åðºíõèéëºã÷èéí ñîíãóóëüä ÿäàæ ë ãóðâàí õ¿íèé íýðèéã äýâø¿¿ëýõ áàéñàí þì. Èðãýíèé çîðèã íàìûí äàðãà Ñ.Îþóí çîðèãëîîä íýð äýâøñýí áîë ÿëàõ ìàãàäëàë áàéñàí ÷ þì áèë ¿¿, õýí ìýäëýý. Óëñ òºðä áàéð ñóóðèà ýçýëñýí óëñòºð÷ ø¿¿ äýý.
-Òàíàé íàìààñ íýð äýâøèã÷èéí ñîíãóóëèéí øòàáûíõàí õàð PR-ûã õýòð¿¿ëñýí ó÷ðààñ ÿëàãäñàí ãýäýã ø¿¿ìæëýë ñîíñ÷ áàéíà. ¯¿íòýé òà ñàíàë íèéëýõ ¿¿?
-Íèéëíý. Áè Àðä÷èëñàí íàìûã ìàãòàæ áàéãàà þì áèø. Ìåíåæìåíò íü ¿íýõýýð ñàéí áàéñàí. Åð íü ñ¿¿ëèéí ¿åä ýíý íàìûí ìåíåæìåíò îëíû àíõààðëûã òàòàæ áàéãàà. ÌÀÕÍ-ûí õóâüä àëü ýðò, 1995 îíû ¿åä õîöðîãäñîí. Ò¿¿íýýñ õîéø ºíººäðèéã õ¿ðòýë õóó÷íû àðãà áàðèëààðàà ë ÿâæ èðëýý. Ãýòýë Àðä÷èëñàí íàì ÿàâ. Ñîíãóóëèéí ñóðòàë÷èëãàà äóóñàõ äºõººä èðýõýýð Í.Ýíõáàÿð ýõíýðèéíõýý íýð äýýð Øâåéöàðèéí áàíêèíä 1.3 òýðáóì àì.äîëëàðûí õàäãàëàìæòàé ãýýä ë îëîí íèéòýä öàöñàí. Òýð õ¿íä èéì èõ ìºí㺠áàéõã¿é ãýäãèéã áè ìýäýæ áàéíà. Ãýõäýý ýíý íü îëîí ò¿ìýíä õ¿ð÷, èðãýäèéã áóõèìäóóëñàí. “Îëîí æèë òºðèéí ºíäºð àëáàí òóøààë õàøñàí õ¿í èéì õýìæýýíèé õàäãàëàìæòàé áàéæ ìàãàäã¿é” ãýýä ýðãýñýí.
-Òà ÌÀÕÍ-ûí ãèø¿¿íèé õóâüä “Ìàíàé íàìä øèíý÷ëýë, ìåíåæìåíò õýðýãòýé” ãýäãýý èëýðõèéëæ áîëäîãã¿é þì óó?
-Óäàõã¿é áîëîõ ýýëæèò Èõ õóðàë äýýð õýëíý. ¯ãýý îäîîíîîñ ë áýëòãýæ áàéãàà. Õóðàë áîëîîã¿é áàéõàä þó õýëýõ âý äýý,áè. Åð íü ìàíàé íàì õîöðîãäñîí ìåíåæìåíòýýñýý õàãàöàæ, óëñ òºðèéí ñîíãóóëüä îðîëöîæ ñóðàõ õýðýãòýé. Äýýã¿¿ðýý òóëãà òîéð÷ ÿðèëöààä ë äîîä õ¿ì¿¿ñèéíõýý ¿çýë áîäîë, áàéð ñóóðèéã ñîíñîõã¿é áàéæ áîëîõã¿é.
-¯¿íýýñ ãàäíà ñîíãóóëèéí øòàáûã óäèðäàæ áàéñàí Åðºíõèé ñàéä Ñ.Áàÿð ìóó àæèëëàñàí. Õýðýâ ÓÈÕ-ûí ñîíãóóëèàð àæèëëàñàí øèãýý áàéñàí áîë Í.Ýíõáàÿð ÿëàãäàõã¿é áàéñàí ãýæ ÿðèõ õ¿í áàéíà. Åð íü Ñ.Áàÿð äàðãà øòàáûã õýð óäèðäñàí áý?
-Ìóó ãýæ õýëýõã¿é ýý. Ãýõäýý áè øòàáûí äàðãàòàé íýã ÷ óäàà óóëçààã¿é. Çàâõàí ðóó ñóðòàë÷èëãààíä ÿâàõäàà þó õèéæ, ÿàæ àæèëëàõ âý ãýæ àñóóõ ãýýä ÷àäààã¿é. Àéìãèéí Íàìûí õîðîîíû äàðãà íü Óäèðäàõ çºâëºëèéí ãèø¿¿ä ð¿¿ óòàñäààä áàéõàä óòñàà àâàõã¿é áàéãàà þì äàà. Òèéì õ¿íä ñóðòàëòàé áàéæ áîëîõã¿é. Óëèã áîëñîí àðãà áàðèëààñàà ñàëàõ õýðýãòýé áèç äýý.
-Ñàÿõàí íèéñëýëèéí ÌÀÕÍ-ûí õîðîî õóðàëäàæ, äàðãàà îãöðóóëëàà. Íýð äýâøèã÷ íü ñîíãóóëüä ÿëàãäëàà ãýýä Ò.Áèëýãò äàðãàä õàðèóöëàãà òîîöîõ íü çºâ áàéñàí óó?
-Àíõíààñàà ººðñ人 õîöðîãäñîí, þó ÷ õèéäýãã¿é ºâãºíèéã òîìèëîî áèç äýý. Ãýòýë “ªíãºðñºí áîðîîíû õîéíîîñ öóâ íºìðºâ” ãýã÷ýýð á¿õ “þì” ºíãºð÷, ÿëàãäñàí õîéíî íü ñîëèîä ÿàõ þì áý. Õýðýâ áîðîî îðîõîîñ ºìíº ñîëüñîí áîë ººð áàéõ áàéñàí ÷ þì áèë ¿¿. Åðºíõèéëºã÷ îäîî ä¿ãíýëò õèéæ áàéãàà áèç. Äîîðîî ÿìàð õ¿ì¿¿ñ àæèëëóóëñàí, òýä ÿàæ àæèëëàñàí ãýýä ë… ÌÀÕÍ-ä áîëîâñðîëòîé, ÷àäàëòàé çàëóóñ çºí人 áèé. Õàðàìñàëòàé íü òýäíèéã õýçýý ÷ äýìæäýãã¿é. Áè îëîí óäàà õýëæ áàéãàà. Àëü 30-40 æèëèéí ºìíººñ ýíý íàìûí áóÿíä õîîëîíäîî õ¿ðñýí õ¿ì¿¿ñ îäîî áîëèõ õýðýãòýé. Áàñ è÷èõ ¸ñòîé. Òýäíèéã òåëåâèçýýð õàðàõààð èðãýäèéí äóðã¿é íü õ¿ðäýã áèç.
-Áàñ Õýâëýë ìýäýýëëèéí àëáàíû äàðãàà îãöðóóëñàí?
-Òýð õ¿íèéã ÿìàð áóðóóòàé ãýæ îãöðóóëæ áàéãàà þì. Ãîë áóðóóòàé õ¿ì¿¿ñýý îãöðóóëæ, öýâýðëýõ õýðýãòýé ø¿¿ äýý.
-Òýãâýë òàíûõààð õýí õàðèóöëàãà õ¿ëýýæ, îãöðîõ ¸ñòîé áàéñàí ãýæ?
-Ýíý òóõàé íàìûíõàà ýýëæèò Èõ õóðàë äýýð ÿðèíà.
-ÌÀÕÍ Èõ õóðëàà õýçýý õèéõýýð òºëºâëºñºí áý. Èðýõ åñä¿ãýýð ñàðä ãýäýã ¿íýí ¿¿?
-ªäºð, ñóäðàà òîâëîñîí þì àëãà. ªíãºðñºí æèëèéí Áàãà õóðëûí ¿åýð ë èðýõ îíû åñä¿ãýýð ñàðä õèéå ãýæ òºëºâ뺺ä òàðñàí.
-Ýíý óäààãèéí Èõ õóðëààð íàìûí äàðãà Ñ.Áàÿðûã óíàãàæ, Í.Ýíõáàÿðûã ç¿òã¿¿ëýõ ñóðàã áàéíà. Åð íü èéì õóâèëáàð áàéæ áîëîõ óó?
-Àðàé ÷ ¿ã¿é áàéëã¿é äýý. Åðºíõèéëºã÷èéí ñîíãóóëüä óíàñàí õ¿í ýðãýýä íàìûí äàðãà áîëíî ãýæ ç¿òãýõã¿é áàéõ. Áè áàéñàí áîë è÷ýýä ÷àäàõã¿é.
-ÌÀÕÍ-ûí íýð õ¿íä óíàñàí ¿åä Ñ.Áàÿð íàìûí äàðãà áîëæ, ÓÈÕ-ûí ñîíãóóëüä îðîëöñîí?
-Òèéì ýý. Ãýõäýý òýð õ¿íèé íººöèéã á¿ðýí àøèãëàæ ÷àäñàíã¿é. ÓÈÕ-ûí ñîíãóóëèàð ë õàëüò àøèãëàñàí áàéõ. Ñàÿ áîë á¿ð ÷ ÷àäñàíã¿é.
-Åðºíõèéëºã÷ Í.Ýíõáàÿð ÿëàãäëàà õ¿ëýýæ, ººðèéí áèåð ìýäýýëýë õèéñýí. ¯¿íèé äàðàà “Àðä÷èëñàí íàì ÿëáàë ñîíãóóëü øóäàðãà áîëäîã. ÌÀÕÍ ÿëáàë áóäèëààíòäàã” ãýñýí ÿðèà ãàðñàí. Òà ñîíññîí áèç äýý?
-Àëü ÷ óëñàä ñºðºã õ¿÷èí æàãñààë õèéæ òýìöäýã. Îäîî áàéð íü ñîëèãäîæ áàéãàà þì áàéëã¿é. ÌÀÕÍ õî¸ð, ãóðàâ ÿëàãäààä èðýõýýðýý áàñ òýìöýæ ýõëýõ áàéõ. Ãýâ÷ áàéð ñîëèãäîæ áàéíà óó, ¿ã¿é þ¿ ãýäýã íü æèëèéí äàðàà ë ìýäýãäýíý.
-Àðä ò¿ìýí ÌÀÕÍ-ûí ñîíãóóëèéí àìëàëò áîëîõ “Ýõ îðíû õèøèã”-èéã õýçýý õ¿ðòýõýý õ¿ëýýí ñóóãàà. Ãýòýë Àøèãò ìàëòìàëûí òóõàé õóóëü áàòëàãäàõã¿é. Îþóòîëãîéí õºðºí㺠îðóóëàëòûí ãýðýýíèé òºñëèéã áàòëàõã¿é óäààä áàéãààãèéí ó÷èð þó âý?
-Çàñãèéí ãàçðààñ îðóóëæ èðñýí ãýðýýíèé òºñºë èõ ìóó. Ãàäíû õ¿ì¿¿ñèéí ãàðò îðñîí èéì ãýðýýã õýçýý ÷ áàòàëæ áîëîõã¿é. Òèéìýýñ ë óäààøðààä áàéãàà þì. Õýðýâ ìàíàé óëñàä àøèãòàé ãýðýý áàòàëáàë àðä ò¿ìýíä íýã áèòãèé õýë, 2.5 ñàÿ òºãðºã ºãñºí ÷ áîëíî. Áîëîìæ áîë áàéãàà. Õàìãèéí ãîë íü ìºí㺠áîñãîäîã õ¿ì¿¿ñèéã ãýðýýíèé òºñºë äýýð àæèëëóóëàõ ¸ñòîé.
-ßðèëöñàíä áàÿðëàëàà. Òàíä àìæèëò õ¿ñüå!